HerinneRing 06508a- 28 februari 2006

Halve waarheden zijn ook waar

Gisteren waren we nog op zoek naar de naam van de chauffeur en het meisje in de laadbak.
Vandaag is de helft van het vraagstuk opgelost. In de achterbak, achter de cabine van de vrachtauto, ontwaren we Jannetje Schaft, hetgeen dan heel goed Jannie van Klaas en Eef Korsse zou kunnen zijn.
Of dat dan weer waar is, ik houd een hele grote slag om de arm, want dit is een ingewikkelde familie:
zo ben ik tegengekomen opa Klaas, Klaas Klaaszoon, Klaas Willemszoon, kleine Klaas en lange Klaas en zulke uitspraken maken het nou niet echt makkelijk om de een van de ander te scheiden.
Hierbij valt het verschil tussen Jannie en Jannetje in het niet, toch.

Rest nog de naam van de chauffeur, die zullen in die tijd niet dik gezaaid zijn, dus we houden nog zeker goede moed.

HerinneRing 06508- 27 februari 2006

Melkinrichting

Zo te zien een één van de eerste vrachtauto's die bij "de Schafte" dienst ging doen.
Dan bevinden we ons al het derde stadium van vervoer, want hondenkar en paard en wagen gingen aan deze periode vooraf.
Het zal dan ook aan het eind van de twintiger jaren zijn geweest dat deze foto werd gemaakt.
Wellicht kunnen we hem nog duidelijker dateren als er mensen zijn die de chauffeur en/of het meisje in de achterbak kunnen herkennen.
Door op het plaatje te klikken krijgt u een groter beeld en dan zou het moeten lukken om tot herkenning te komen. We rekenen op u, of uw moeder/vader, oma/opa, buurvrouw/buurman. Op de zijkant staat een bord waarop allerlei gewichten zijn aangegeven en de formidabele snelheid van 18 km, onbekend is of dat de maximum snelheid of de maximaal toegestane snelheid is.

Historisch Bekeken (51-2) - 26/2/2006

In de kaart gekeken
(vervolg van gister)

Het schoolgebouwtje had in ieder geval twee deuren, één aan de oostzijde en één aan de westzijde, aan de kant van het Kerkplein. Dat weten we uit het boek dat de schoolmeester van de kerkbuurtschool in de zeventiende eeuw schreef. In dat boek verhaalde de schoolmeester over de avonturen van de Oostzaanse zeerover Claes Compaen. Na zijn belevenissen op zee kwam Compaen weer in het dorp wonen en een deel van zijn tijd bracht hij vissend door in de sloot achter de kerk. Na het vissen liep de zeerover vaak zwijgend door het schooltje, de ene deur in, de andere deur uit.

051 Een kadastrale kaart uit 1822 Collectie Oudheidkamer Oostzaan

Regthuijs
Het gebouwtje links van de kerk, nummer 1401, was vroeger het Regthuijs van Oostzaan, de voorloper van het huidige gemeentehuis. Daar werd in de achttiende eeuw het dorp bestuurd en er werd recht gesproken. Als je de situatie van toen zou vergelijken met die van nu, dan is er heel veel veranderd. De kerk staat er nog steeds, maar alle andere gebouwen er omheen zijn verdwenen.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

Historisch Bekeken (51-1) - 25/2/2006

In de kaart gekeken

Volgens het spreekwoord heeft iedere gek een gebrek. Mijn gekte richt zich voor een deel op oude kaarten. Urenlang kan ik over een kaart gebogen hangen en wegdromen in de tijd. En gelukkig kan ik daarbij terugvallen op een flinke kaartverzameling, zowel hedendaagse herdrukken als originele kaarten uit de zeventiende eeuw en later. Iedere kaart heeft daarbij zijn eigen verhaal en zijn eigen geschiedenis.

051 Een kadastrale kaart uit 1822 Collectie Oudheidkamer Oostzaan

Kerkbuurtschool
De Oudheidkamer Oostzaan en mijn persoontje kunnen over een groot aantal kadastrale kaarten beschikken, uit de jaren rond 1822, 1882, 1920 en 2000. Zo kun je van bepaalde gebieden en zelfs van bepaalde gebouwen de ontwikkeling in de tijd volgen. Op het bijgaande kaartje uit 1822 is de Kerkbuurt in Oostzaan afgebeeld. Perceel 1402 is dan ook de Grote Kerk. Interessanter zijn echter de gebouwtjes 1405 (schuin onder de kerk) en 1401 (links van de kerk). Het gebouwtje 1405 is de oude kerkbuurtschool zoals die sinds de zeventiende eeuw in gebruik is geweest. Het was vooral een eenvoudig gebouw waarin alle leerlingen in één ruimte les kregen van één leraar, bij hoge uitzondering bijgestaan door een hulpleraar. Die leraar stond in die tijd nog niet vóór de klas, maar zat er middenin. Om de beurt mochten de leerlingen bij de leerkracht komen en dan kregen zij alle persoonlijke aandacht. De rest van de tijd werkten de scholieren zelfstandig.
(vervolg morgen)

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

HerinneRing 06489- 24 februari 2006

Wie verre reizen maakt ....

heeft veel te vertellen en zoals een bekende fotograaf ooit schreef: "Een plaatje houdt op bij de rand van de foto, en dan begint het verhaal". Helaas is het verhaal ons verder onbekend. Dat wil zeggen voor een groot deel, niet helemaal. De foto is uit de nalatenschap van de OSV trainer Hans Boersma en het gezelschap dat erop staat zijn zeer waarschijnlijk de gelukkigen die zich op deze reis naar het toen nog behoorlijk verre Berlijn begaven. Het zou 1957 geweest zijn en blijkbaar in het kader van een daar te spelen wedstrijd, want op een andere foto staat ook het elftal afgebeeld. Wie kan zich deze reis nog herinneren en heeft voor ons nadere informatie? Uiteraard zijn wij benieuwd naar de deelnemers, wie herkent de personen op deze foto? Door op de foto te klikken krijgt u een duidelijker (groter) beeld van dit gezelschap.

HerinneRing 01564 - 23 februari 2006

Nostalgie…

En dan blader je wat door de grote hoeveelheid foto’s die we al van Oostzaan en bekende Oostzaners hebben en dan ineens valt je oog op een foto van een vrouw die in je jonge jeugd ineens verschrikkelijk belangrijk voor je was.

In 1944 ging ik naar de lagere school. Je had de leeftijd en dus moest je. Met vriendje Anton werden we door onze moeders weggebracht. Nauwelijks het grote ijzeren hek voor de school gepasseerd of wij begonnen te brullen.
Waarvoor wisten we denk ik niet eens precies, maar het gevoel dat het over was met spelen en doen wat je wilde, was wel duidelijk.
Binnen in de school werden we overgegeven aan een vriendelijke dame, juffrouw Schuitemaker. Haar troostende woorden ten spijt bleven Anton en ik nog een tijdje protesterend door huilen. Juffrouw Schuitemaker had ervaring met kinderen en ook met brullende kinderen. Zij wist dat het maar tijdelijk was en dat je je zou gaan schikken. Hoewel dat tijdelijk toch nog wel een aantal dagen bleef doorgaan, kwam ook het moment dat wij moesten erkennen dat er geen ontsnappen meer mogelijk was. Niet de school, niet wat je daar leerde, maar zij die ons dat leerde, Juffrouw Schuitemaker, die won het pleit. Met haar rustige vriendelijke stem won ze je voor haar en voor het schoolgaan. In mijn gedachten kan ik me van haar zelfs geen stemverheffing herinneren. Dat had ze niet nodig.
Ze woonde maar een paar huizen verder dan mijn ouderlijk huis en als ik haar zag aankomen, dan holde ik gauw naar buiten om eventjes “Dag juffrouw” te zeggen. Juffrouw Schuitemaker groette je dan met een vriendelijke glimlach terug.
Zij had mijn kinderhart gewonnen.
Toen ik bovenstaande foto tegen kwam kon ik niet anders als eventjes heel zacht “Dag juffrouw” zeggen. En ze glimlachte naar me; ik weet het heel zeker.

HerinneRing 06499 - 22 februari 2006

Naar waarde genoten

Opmerkelijk is toch een woord dat van toepassing blijft op het leven EN het verscheiden van Reinier Plooijer. Toen ik onlangs zijn graf bezocht om een foto te maken van de steen die is geplaatst, kon ik niet bevroeden dat de schaduw die op de steen viel, heel duidelijk symbool stond voor het feit dat het in het leven van Reinier niet enkel zonneschijn was.
Toeval? Natuurlijk, maar toch ....

Ook de tekst viel mij op, treffend, dus rees de vraag: "Wie heeft dat bedacht".
Enig navragen leverde alweer een opmerkelijk feit op. Reinier had zijn leven zo zeer naar waarde genoten dat er geen geld meer was voor een grafsteen.
Zoals zo vaak was voorgekomen tijdens de alcoholische uitspattingen bij leven, was hij ook nu weer "gered" door zijn dorpsgenoten. Vele Oostzaners hebben zijn leven gerekt, door hem ook tijdens strenge winters en hopen sneeuw, wakker te maken als hij zijn nachtelijke tocht richting huis had opgegeven en zich ten ruste had gelegd op een sneeuwhoop. "Kom op, Nier, hier kan je niet blijven, dan vries je dood", werd er dan gezegd en iemand bracht hem dan wel weer naar huis.
"Thuis gebracht" is hij ook nu weer, niks anoniem. Op initiatief van medewerkers en clientèle van café Huppeldepub is er een mooi bedrag ingezameld om Nier ook op zijn laatste rustplaats naar waarde te genieten.

HerinneRing 01235 - 21 februari 2006

De verwarring

Uit een verslag van een brandkroniek blijkt:
"4 dec. 1907: in de nacht van Woensdag op Donderdag, omstreeks half drie, woedde er brand bij de heer W Schoen, handelaar in galanterieën. Het huis werd mede bewoond door den heer H Mooy, manufacturier. Hoewel er een zeer felle wind stond en de brand zich aanvankelijk ernstig liet aanzien, wist de Kerkbuurtspuit hem toch te beperken tot de galanteriewinkel, die evenwel geheel uitbrandde. De woning van den Heer Mooy, zoomede diens goederen, beliepen alleen waterschade."
Waarschijnlijk ligt hier de grondslag voor de verwarring over de brand bij Schoen. Blijkbaar was er in die jaren sprake van een samenwerking tussen W Schoen en H Mooij en zal de brand toch hebben plaatsgevonden op de locatie Kerkbuurt 44 en niet Kerkbuurt 40.
Helaas is deze kroniek niet helemaal compleet (of compleet overgenomen), waardoor de gegevens uit 1904 ontbreken, ik heb ze in ieder geval nog niet kunnen vinden.

De brand van 1926 is daarentegen uitgebreid gedocumenteerd:
"Ruim een jaar later, op donderdagmiddag 20 Mei 1926, een fraaie meidag, verbrandde tegen 1 uur het grote manufacturenmagazijn met winkel en woonhuis van den heer H H Mooij, in de Kerkbuurt. De gebouwen werden totaal verwoest, en het benoorden gelegen Post- en Telegraafkantoor verbrandde grotendeels, benevens de daarbij behorende woning. Voorts ging gedeeltelijk het woonhuis van dokter Taams dat ten zuiden van de brand was gelegen verloren. Ook voor deze brand werd hulp uit Zaandam gehaald, welke hulp werd verleend in de vorm van 2 autospuiten, één van de Vrijwillige Brandweer, en één gemerkt no 7. Ook nu had Oostzaan nog steeds de beschikking over drie brandspuiten, waarvan er slechts twee in goede staat verkeerden. De Zaandamse brandweer deed ruim twee uur uitstekende dienst."

HerinneRing 1239 - 20 februari 2006

Nou breekt mijn klomp

Wanneer brandde nu wat af? In weer een ander deeltje van de reeks "Oostzaan in oude ansichten" kom ik de volgende tekst tegen:
"Dan volgt de winkel van Willem Schoen, verbrand op 5 december 1907. Bij herbouw werd de voorgevel één meter naar achteruit geplaatst, hetgeen nog een keer is gebeurd. In dit pand was later de groentezaak van Kleiboer en van Hopman. Eind 1959 volgde de sloop ten gunste van een toegang van een toegang tot de dokter Keijzerstraat."

Dat zou dus dan gaan om het verste pand op deze foto en niet om het witte gebouw op de voorgrond.

Overigens staat op deze afbeelding weer die mooie kap en de makelaar en zou dus duiden op de periode na 1907 en vóór 1926. De lantaarn lijkt verdacht veel op een gaslantaarn en zou dan in ieder geval weer van na 1913 moeten zijn. HELP!!!

HerinneRing div - 19 februari 2006

Het staat zwart op wit

Inderdaad, in de boekjes van J de Boer, voormalig gemeentesecretaris en dorpshistoricus, is menigmaal geschreven over dit hoekje op de Kerkbuurt. Maar iedereen die over de periode aan het begin van de vorige eeuw schrijft, moet zich verlaten op informatie van derden en dan kan het wel eens mis gaan. De foto rechts is een detail van die van gisteren. Op vrijwel dezelfde plek werd de foto links gemaakt en daar stond als commentaar bij dat de twee gelijke woningen links van de bomenrij zijn verbrand op 14 januari 1904. In deel 4 van dezelfde reeks boekjes stond echter een verbetering: de bedoelde brand had plaats gevonden in 1907 en wel op 5 december, hetgeen een sterke aanwijzing is dat de twee gelijke woningen hier slechts korte tijd hebben gestaan, namelijk maar drie jaar. Vervolgens verrees daar een nieuw pand dat ook weer verbrandde maar nu in 1926. Ook daar zijn nog foto's van en die suggereren dat het toen om dit pand ging, de fraaiste uitvoering met een prachtige kapgevel en een makelaar op het puntje. Juist het ontbreken daarvan doen vermoeden dat de foto van gister van voor 1904 is. In de volgorde van deze foto's dus 1. vóór 14 januari 1904; 2. tussen 1904 en 1907; 3. na 1907, maar voor 1916. Als u de plaatjes wat groter wil bekijken, moet er even op klikken. Uw commentaar of verbeteringen vernemen we graag.

HerinneRing 01231- 18 februari 2006

Ook de Kerkbuurt staat er gekleurd op

Wie deze foto vandaag de dag wil maken, moet op de kruising van de Jacob Corneliszstraat met de Kerkbuurt gaan staan en fotograferen richting het noorden.

De glaspui geheel rechts is gesloopt en heeft plaats gemaakt voor de ingang van de Dr Keijzerstraat.


Achter die prachtige bomenrij gaat het huis schuil van de dokter, of zoals als men in Oostzaan pleegt te zeggen: van dokter. Welke huisarts op dat moment is nog niet geheel duidelijk, want dat is afhankelijk van de juiste datering van deze afbeelding.
Een aantal zaken geven een goede aanwijzing: de wegsloot is nog aanwezig (gedempt in 1921), er zijn nog geen klinkers, ook hier nog gewoon een paardenpad, de grote hoeveelheid bomen duidt op de periode voor de watersnood en daarmee zitten we dan met redelijke zekerheid vóór 1916.

HerinneRing 04101 - 17 februari 2006

Mooi, zo lelijk

In de tijd dat de kleurenfotografie nog moest worden uitgevonden deed men daar verder ook niet moeilijk over. Wat er niet is, kan je maken en een van origine zwart-wit opname werd later dan met enig gevoel voor overdrijving ingekleurd. Als een schilder dat kan, moet het mij ook lukken, zal de fotograaf gedacht hebben. En hij kleurde er lustig op los.
Alweer een foto waaruit blijkt dat het verkeer ook richting Zaandam nou niet bepaald intensief te noemen is.
Het paardenpad lag er al enige jaren en de molen "Het Wapen van Oostzaan" was nog in volle glorie aanwezig. Landelijke rust met in de Weersloot het vervoermiddel uit die tijd: de Oostzaner jol. Naast plat en hondenkar de manier om met spullen van a naar b te komen. Het bekendste vervoermiddel uit die dagen is echter ook aanwezig op deze afbeelding: de benenwagen.

HerinneRing 02774- 16 februari 2006

Paardenpad

Soms kom je in dat gigantische bestand van de oudheidkamer gewoon weer eens iets tegen dat je aan het denken zet. Zo ook nu weer, ik las in een overzicht dat gaat over allerlei grote en kleine gebeurtenissen in Oostzaan dat in 1893 er op het Weerpad (dat heet nu Kerkstraat) een paardenpad was aangelegd van 1000 meter.

Uit nog veel oudere informatie was al gebleken dat nog veel vroeger deze weg naar Zaandam ook Saegselpad werd genoemd en dat had te maken met het feit dat men regelmatig zaagsel strooide om de weg een beetje begaanbaar te houden.

Als men eind 1800 een paardenpad aanlegde richting Zaandam, dan zal het aanleggen daarvan richting Amsterdam er niet ver vanaf hebben gelegen.


Op deze foto uit het prille begin van de vorige eeuw kunnen we zo'n paardenpad nog goed herkennen. Voldoende breed om de hoeven enige stevigheid te bieden, de wielen konden voorlopig nog wel even door de karrensporen, want om nou te zeggen dat het echt druk was....

HerinneRing 06106- 15 februari 2006

Hij komt, hij komt

Binnenkort hebben wij het weer voor het zeggen. De dag waarop we ons mogen uitspreken voor vier jaar dorpsbelang. Een recht waar met bloed, zweet en tranen voor is gestreden. Eerst door de "gewone" man en pas twee jaar later ook door de vrouw. Opmerkelijk feit dat Oostzaan daar blijkbaar ook in den beginne gevoel voor had, want als een der eerste gemeenten in Nederland bracht Oostzaan een vrouw "aan de macht". Allereerst koos Oostzaan, toentertijd nog alleen de mannelijke kiezers, niet één maar twee dames in de gemeenteraad, maar bovendien installeerde de toenmalige burgemeester Teer mevrouw Willy Hofman - Poot in zijn college als wethouder namens de liberale Vrijheidsbond. Daarnaast nam mevrouw H Dirksen - van Dijk plaats in de gemeenteraad namens de SDAP.
Noch de Vrijheidsbond, noch de SDAP vindt u nog terug op dit bord uit de laat zestiger jaren van de vorige eeuw, zij zijn opgegaan in of vervangen door andere partijen en/of partijnamen.
Ook op deze plaat staan partijnamen die we in de komende verkiezingen niet meer tegen zullen komen, ook al weer vervangen door andere. Maar het gedachtegoed is nog wel ergens terug te vinden in een of ander program. Op elke hoek weet u te kiezen voor rechts, links of rechtdoor en datzelfde recht heeft u straks ook weer in het stemhokje.

HerinneRing 06465 - 14 februari 2006

Lijken uit de kast

Geheel tegen de verwachtingen in hebben we wel uitsluitsel gekregen over de kalkoen en nog niet over de peuter (maar dat zal best goed komen).
De kalkoen liet weten dat de veronderstelling dat hij/zij verorberd is bij een kerstdis, berust op een vooroordeel. Kalkoenen worden wel degelijk gegeten bij totaal andere gelegenheden en het moet nu maar eens afgelopen zijn met die Hollandse hokjesgeest. Wij zijn het hele jaar lekker en dat moet dan ook maar eens gezegd zijn, waarvan acte.
Het geheel was ondertekend met: "Au by Valentine from Ruig", maar dat roept dan weer meer vragen op dan dat het antwoorden oplevert.
In ieder geval wensen wij u wel Happy Valentine en mocht daar bij u een kalkoen aan te pas komen: "Snij een beetje voorzichtig", want als dit Valentine was, deed het toch een beetje zeer.

HerinneRing 06461 - 13 februari 2006

Op wenken bediend

Een paar dagen geleden schreef ik over het nauwe contact tussen mens en dier, specifieker over contact met pluimvee. Vrijwel niet te vermijden in het Oostzaan van vroeger.

Geheel onverwacht raakten wij bijna onmiddellijk daarop in het bezit van een reeks oude opnamen van de bekende firma Ruig uit het Zuideinde.

Daaronder bevond zich ook deze foto, die wel heel prominent bewijst hoe zorgeloos we er in die tijd nog mee om konden gaan.

Hopelijk is de voorzichtigheid die deze tijd ons verplicht van voorbij gaande aard, want is het geen prachtig plaatje.

Trouwens als u weet welke peuter hier zo lief staat afgebeeld, laat u het ons dan even weten.

Over de kalkoen zoeken we geen nadere informatie, het lot daarvan laat zich niet moeilijk raden, het is slechts een vraag in welk jaar zijn vlees een kerstdis heeft opgeluisterd.

Historisch Bekeken (50-2) - 12/02/2006

Huisjes langs de slootkant
(vervolg van gisteren)

Goede mest
Met een juk op hun schouders konden de mannen twee tonnetjes ophalen en wegbrengen. Op de gemeentewerf werden de tonnetjes geleegd en gereinigd en werden de fecaliën verder verwerkt, of als meststof of als toevoeging aan het huisvuil. Zo’n toilet buiten was zeker ’s winters en ’s avonds geen pretje en daarom mochten wij als kinderen gelukkig gebruikmaken van een po. Dan hoefde je tenminste niet de kou of de duisternis in. In de jaren ’50 werd onze huisbaas door wettelijke regels gedwongen de sanitaire voorzieningen aan te passen aan de eisen van de nieuwe tijd. We kregen een wc, een doorspoeltoilet, in huis. In de keuken werd een krappe kast omgebouwd tot schijthuis, met meer comfort (in zeer beperkte mate want de wc was heel erg krap). Aan de andere kant was de nieuwe wc ook weer een stap achterwaarts. Het spoelwater met de fecaliën stroomde via een septic tank en een lange pijp weer gewoon in de sloot.

050 Huisjes langs de slootkant
foto Oudheidkamer Oostzaan

Pas in de jaren ’70 werden we op het riool aangesloten en werd het afvalwater naar een waterzuivering gepompt. In die tijd werd de wc opnieuw verbouwd. Een toilet dat direct in de keuken uitkwam, was niet langer toegestaan. Echt hygiënisch was het ook niet. Op hetzelfde moment kon iemand enorme stankoverlast veroorzaken, terwijl op een meter afstand het eten werd klaargemaakt. Met veel breek- en sloopwerk werd er een nieuwe wc gebouwd, maar nu met een halletje ervoor. Een echt grote verbetering was het niet, maar de nieuwe situatie voldeed in ieder geval aan de wettelijke bepalingen.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

Historisch Bekeken (50-1) - 11/02/2006

Huisjes langs de slootkant

Met luchtverfrissers kunnen we het kleinste kamertje in huis aangenaam en goed verzorgd houden. En met een trek aan een touwtje, of moderner, met een druk op een knop kunnen we onze ontlasting laten verdwijnen. Uit het zicht en uit het hart. Want ontlasting vinden we vies en daarmee willen we zo kort mogelijk geconfronteerd worden. Maar een nauwkeurige blik op onze uitwerpselen kan veel inzicht geven in onze algehele gezondheid en in de werking van onze spijsvertering. Honderd jaar geleden hadden we alle tijd om onze ontlasting te bestuderen: voortdrijvend in de sloot of liggend in het tonnetje.

050 Huisjes langs de slootkant
foto Oudheidkamer Oostzaan

Slootkant
Zelf heb ik het toilet boven de sloot thuis niet meegemaakt. Wij waren door de omstandigheden van modern toiletgerei voorzien. Oorspronkelijk liep er namelijk een sloot achter ons huis langs en zoals in die tijd gebruikelijk stond het toilet op de rand van de sloot. De grote en kleine boodschappen vielen gewoon door het gat in de zitting in het water, achtervolgd door het papier dat voor het afvegen werd gebruikt. Dat was zeker geen dubbellaags, extra zacht tissuepapier voorzien van een fraaie kleurenbedrukking. Die luxe kwam pas later, heel veel later. Voor het afvegen werden gewoon stukken krantenpapier gebruikt, opgehangen aan een spijker aan de binnenzijde van de deur. De gemeente besloot op een gegeven ogenblik de sloot te dempen en daardoor moest het slootkanttoilet verdwijnen. Veel inspiratie was er niet voor nodig om het huisje te verbouwen. Onder het gat in de zitting werd een tonnetje geplaatst en enkele keren per week kwamen medewerkers van de gemeente het volle tonnetje ophalen en een lege plaatsen.

(vervolg morgen)

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

HerinneRing FW 026 - 10 februari 2006

Klepperende klompen

Je ziet ze nog wel, soms. Niet zo'n bordje, want dat hoort bij een andere tijd. Zo heel af en toe hoor je ook nog wel eens over de straat klepperen.
Net als kwakende kikkers,
klinkende klokken,
koeien die loeien,
en kakelende kippen.
Die horen bij Oostzaan, zoals het Noordeinde bij het Zuideinde, zoals de Kerkbuurt bij de Kerkstraat en de Haal bij de Heul.
De charme van Oostzaan, bepalend voor het karakter en daarmee voor de aantrekkingskracht op nieuwe inwoners. Maar dan ook niet klagen dat ze blijven klepperen, kakelen, klinken, loeien en kwaken, want dat was toch zo landelijk?

HerinneRing 06123 - 09 februari 2006

Vragen? Geen vragen.

Vandaag zijn we op pad geweest voor de oudheidkamer en met groot succes. Het was zo'n dag dat je met een heerlijk tevreden gevoel terugkomt op de Leliestraat en dan zijn daar ook nog de nablijvers even blijven hangen. Da's mooi, want dan kan je dat gevoel lekker met ze delen. Enthousiasme neemt de overhand en wilde plannen en goede ideeën strijden om voorrang. Maar het belangrijkste is en blijft toch die thuiskomst op het nest. Warm en eigen, kritisch en kalmerend, open en delend, een vat van gelijkgezinden en zo verschillend tegelijk.
Het was een dag van tegenstrijdigheid, zat ik vanmorgen nog tegen een razende sneeuwjacht op te kijken, vanmiddag scheen er heerlijk zonnetje en in de auto voelde dat (achter glas) al aan als het naderende voorjaar. Reden voor deze mooie plaat van het Zuideinde tegen de zeventiger jaren.
Vandaag hoeven we niet te weten waar en wie, want we weten het al.
Nee, geen vragen vandaag, slechts genieten alvast van wat ons binnenkort weer te wachten staat.

HerinneRing 00109 - 08 februari 2006

Poseren en etaleren

In de praktijk werd het door de fotograaf hier wel heel duidelijk toegepast. Een prachtige set op tafel en de familie daar omheen. In de etalage bij de geldautomaat van de ING bank in de Kerkbuurt staan dit soort attributen op dit moment uitgestald, de familie ontbreekt daar uiteraard.
We willen ze echter toch graag aan de vergetelheid onttrekken en roepen u op om ons van kennis te voorzien. Hebben we hier te maken met een vader, moeder en dochter? Wie zijn zij en eventueel waar zitten zij? Wij weten het niet, U misschien wel. De foto stamt uit de eerste helft van de vorige eeuw.

HerinneRing 00111 - 07 februari 2006

Hoe lang is een ver verleden?

Met al die beelden op de tv vanwege de spreiding van de vogelgriep komen haast vanzelf ook de beelden mee uit ons eigen Oostzaan. Kippen, eenden, ganzen, kalkoenen en zelfs zwanen hoorden bij de natuurlijk "uitrusting" van dit dorp. En door menige plaag is ook hier de dieren populatie danig aangetast. Helaas vallen er tegenwoordig ook menselijke slachtoffers, misschien hier vroeger ook wel, maar daarover is mij niets bekend, en wellicht wist men het toen ook gewoon niet. Keer op keer wordt ons voor gehouden dat het overspringen van deze ziekte op de mens uitsluitend veroorzaakt kan worden als men in de leefomgeving tussen de dieren verblijft. Vakantiegangers hebben niets te vrezen zolang men maar ver bij de plaatselijke pluimveehouders wegblijft. Een advies dat voor Oostzaners van pak 'm beet een halve eeuw geleden en daarvoor zo goed als onmogelijk was. Ik vraag me bijna af wie er toen GEEN kippen hield. Een typische plaat van zo'n 80 jaar geleden komt nog in ons bestand voor. Overigens hebben we geen idee WIE er hier zijn afgebeeld en ook weten we niet WAAR het was. Helaas is deze foto niet van hoge kwaliteit, maar wel een prachtig tijdsbeeld, niet erg lang geleden en zeker niet ver weg.

HerinneRing 060206- 06 februari 2006

Hoe ver is lang geleden?

Ach, zoals altijd is dat maar betrekkelijk. Rijdt u 200 km om uit eten te gaan? In Amerika draait men daar de hand niet voor om, terwijl men daar bij 100 jaar terug zich zo'n beetje de middeleeuwen voorstelt. In een groot land is ver niet zo ver en in een jong land is oud al gauw stok oud. Herinneringen lijken diezelfde neiging te hebben. We passen de norm van het heden toe en vergeten maar al te snel dat a. niet al te ver weg of b. niet al te lang geleden die normen nogal verschilden. In het stukje van Rob Veenman over het verkeer viel het woord luchtvervuiling anno 1929. Mijn oog was gevallen op een krantenartikel uit 1925, waarin men zich hierover ook al in niet mis te verstane zin uitsprak:





Tachtig jaar later en vele, vele kilometers verder is dit dilemma nog steeds aan de orde, en de vraag over geluk? Is die niet van alle tijden?

Historisch Bekeken (49-2) - 05/02/2006

Een wereld zonder auto’s - (vervolg van gisteren)

Klapborden
Op het kruispunt Prins Hendrikkade en Damrak in Amsterdam stond al vrij snel een agent het verkeer te regelen. In eerste instantie gebeurde dat met armgebaren en een fluitje. En de eerste hulpmiddelen daarbij waren de witte moffen om de onderarm. Later kwam daar het klapbord bij, een ingenieuze constructie met een rode en groene kant die konden omklappen. Op de tekening uit 1929 staat ook al een Londense agent met een klapbord tussen de auto’s. In het bijgaande artikel maakt men zich al ernstige zorgen over de gezondheid van de agent. De uitlaatgassen van de auto’s zouden een slechte invloed kunnen hebben en het was dan ook noodzakelijk voorschriften voor de uitlaatpijpen van de auto’s in te stellen. Tegenwoordig is alles aan een auto uitvoerig geregeld in Europese en Nederlandse wetgeving. Roetfilters, snelheidsbegrenzers voor vrachtwagens, katalysatoren, autogordels en meer, veel meer.

049 Luchtverontreiniging door auto's
Uit De Natuur 1929

Wetten
Zelf voel ik er wel iets voor om een deel van de heel oude wetgeving weer uit de kast te halen. In 1861 werd in Engeland bepaald dat een auto, en toen waren dat nog stoomwagens, buiten de bebouwde kom niet harder mocht rijden dan vier mijl per uur. Binnen de bebouwde kom was de maximumsnelheid twee mijl per uur, ruim drie kilometer per uur. Als extra veiligheid moesten deze wagens voorafgegaan worden door een man met een rode vlag, lopende ongeveer vijftig meter voor het wegmonster. Later werd die afstand teruggebracht tot ongeveer twintig meter. Ruim dertig jaar later vervielen, tot mijn spijt, deze bepalingen. Daarna was de verdere ontwikkeling niet meer tegen te houden. Steeds snellere auto’s kwamen er op de markt. In 1894 werd de eerste racewedstrijd gehouden tussen Parijs en Rouen, waarbij een Daimler met een gemiddelde snelheid van 20,7 kilometer per uur de eerste prijs won. Nu vinden velen 120 kilometer per uur nog te langzaam. Zijn we misschien ons gevoel voor rust en kalmte kwijtgeraakt?

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

Historisch Bekeken (49-1) - 04/02/2006

Een wereld zonder auto’s

Je kunt je een wereld zonder auto’s bijna niet meer voorstellen. In mijn jeugd was er in de straat één eigenaar met een auto: visboer Prins. En een enkele keer per week kwam vishandelaar Dil met een vrachtwagen(tje) door de straat. Dat was toch zo bijzonder dat de meeste mensen wel even keken. Auto’s waren toen inderdaad nog iets unieks. Dat zou je nu niet meer zeggen want dezelfde straat staat nu aan beide zijden vol met heilig blik. Buurtwedstrijden in zaklopen en hinkelen zijn dan ook nauwelijks meer mogelijk. De brede stoep van vroeger is opgeofferd aan parkeerplaatsen en de rijweg is zo smal geworden dat er nauwelijks speelruimte is overgebleven.

049 Luchtverontreiniging door auto's
Uit De Natuur 1929

Spotten
Tegenwoordig zijn er een aantal mensen die het vliegtuigspotten als hobby hebben. Mij broertje en een aantal van zijn vriendjes spotten vroeger auto’s. Met een opschrijfblok en potlood namen ze dan plaats naast de op- en afrit van de pont over het Noordzeekanaal en in enkele uren tijd hadden ze dan wel tien nummerborden opgeschreven. Hun dag was helemaal goed als ze een nummerbord konden melden dat ze al eens eerder hadden genoteerd. En een buitenlands nummerbord zorgde voor een complete extase. Een Nederlandse auto was al iets bijzonders, maar een buitenlands exemplaar was een echt wereldwonder. Het was een wereld zonder files, verkeerslichten en milieuverontreiniging.
(vervolg morgen)

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

HerinneRing 060203 - 03 februari 2006

Van vele markten thuis

Uit twee artikeltjes van de afgelopen periode blijkt dat de vrijwilligers van de oudheidkamer veelzijdiger zijn dan wat alleen hun "directe" taak vergt. Piet (als voorzitter van de club) en Tineke (o.a. ledenadministratie en redacties) verlenen op vele fronten hand- en spandiensten en schromen niet half Nederland door te sjezen met een loeizware kruikenmoeder.
Ook Jan de Waal is zo'n bezige bij, hij doet o.a. de financiën en presentaties voor de oudheidkamer, dat hij verder iets doet bij de lokale omroep in Oostzaan was insiders bekend. Het onderstaande artikel in de Echo laat zien dat ook dat in het verlengde staat van de historie van Oostzaan.

v.l.n.r. Jelle Brinkhuijsen (historicus), Jan de Waal, Piet van Berge (architect) en op de voorgrond Eva Stache (architect)

Jan werkt mee aan Oostzaans Erfgoed. Oostzaans Erfgoed is een maandelijks programma waarin een bepaalde woning door een radio-team onder de loupe wordt genomen. Ze bezoeken dan de bewoners van de woning en praten met hen over de historie van de woning en over de buurt zoals deze vroeger was.
In het team zit een Oostzaanse historicus, een in Oostzaan geboren architect en een architecte welke in het buitenland is geboren. Het programma wordt elke 4e zondag van de maand uitgezonden en wordt heel goed beluisterd.

De oudheidkamer prijst zich gelukkig met deze veelzijdigheid en zet zich vooral in om de kennis van en over ons dorp te bundelen, waarbij we alle in- en outsiders vanuit hun eigen achtergrond een plekje willen geven in het behoud van wat vaak al voorbij is.

HerinneRing dia00001- 02 februari 2006

Dubbel, dubbel en andersom

Herinnert u zich deze nog? Een dia die we op 18 januari aan u voorlegden.

Juist, hij bleek ook nog in spiegelbeeld te staan, dat was nog niemand opgevallen, wel echter Jelle Brinkhuijsen. Hij reageerde vandaag op een hele serie vragen uit deze dagelijkse verhaaltjes op het weblog. Zijn bijdragen hebben we inmiddels verwerkt en de informatie is aan de publicaties toegevoegd.

Daar was dus ook deze bij, en passant heeft hij vermeld dat dit het Stijfselmakerspad met de nrs 2, 4 en 6 betrof en dat daarachter ook nog de Stijfselmakersschuur ontdekt kan worden.

De oudheidkamer vaart er wel bij dat we het vertrouwen hebben kunnen winnen van zo velen en u daardoor van de juiste informatie kunnen voorzien, juist doordat men bereid is die met ons te delen. Zonder de inbreng van die vrijwilligers, experts en oud Oostzaners kwam er niets van terecht.

HerinneRing 01733 - 01 februari 2006

Tussen vader en vreemde

Vandaag stapte ik de Rabo binnen met mijn paspoort. Ik moest mij na jaren opnieuw komen identificeren in verband met de strijd tegen witwassen en het terrorisme? En inderdaad, ik ken er niemand meer en men kent mij niet meer, alle bekenden zijn overgeplaatst naar een plek waar ze niemand meer kennen (beleid) en vervangen door medewerkers die niemand meer kennen. Als ik nu nog wil terroriseren, dan wel graag de bom af laten gaan tussen allemaal vreemden en uitsluitend mèt paspoort.
Waar is de tijd dat ik 's morgens binnenkwam en men mij begroette bij mijn naam? Het was als een stamkroeg waar de ober eigenlijk al bij binnenkomst wist wat hij moest intappen bij deze gasten: ome Jaap een hassebassie en tante Griet een koppie leut met één klontje en veeeeeel melk.
Okay, het kon ook bij de bank wel eens uit de hand lopen en nog niet eens zo heel lang geleden. Zusenzo kwam binnenlopen voor een persoonlijke lening, want een nieuwe woning inrichten was danig boven de begroting. Zulke zaken werden toen nog door meneer de directeur zelf afgehandeld en nadat hij het hele relaas had aangehoord, was zijn vaderlijke antwoord: "Dat gaan we niet zo doen, ga jij maar naar je moeder om dat geld te lenen, die heeft centen zat". Wellicht iets te familiaar en tekenend voor een andere tijd, maar zeg nou zelf, aanmerkelijk prettiger dan voor terrorist te worden aangezien.