Historisch Bekeken (36) -25/8/2005

36 - Op visite bij Napoleon

Als je in het buitenland op vakantie bent, dan ga je op zoek naar bijzondere gebouwen, mooie kastelen en sfeervolle kerken. Maar in je eigen land ga je veelal voorbij aan de bijzondere plekken. Zo ken ik de Pyramide van Austerlitz bij Zeist alleen uit de verhalen en uit de fotoboeken van mijn ouders, maar ben ik er zelf nooit geweest. In de jaren ’30 fietsten mijn ouders geregeld naar de familie naar Zeist, een fietstochtje van ongeveer 75 kilometer. En tijdens zo’n familiebezoek moest er ook wel een bezoek gebracht worden aan de grote toeristische trekpleister in de buurt: de Pyramide van Austerlitz, met speeltuin en uitspanning. De foto’s in het familiealbum getuigen er nog van, want een bezoek aan zo’n bijzondere plaats moest wel op de gevoelige plaat vastgelegd worden.

Theebeurs
De bovenstaande foto van de speeltuin bij Austerlitz werd mij toegezonden door mevrouw Goede uit Landsmeer. Maar in eerste instantie reageerde zij op een eerder stukje in deze rubriek en zo heeft zij mijn historische kennis van allerlei alledaagse dingen weer bijgespijkerd. Mijn grootmoeder had een “theemuts” die uit twee helften bestond. Door het haakje bovenop los te knippen en de twee helften van elkaar te duwen, kon je de theepot warm opbergen. Ik weet nu dat zo’n apparaat een “theebeurs” heet.

36 - Austerlitz
Foto collectie mevr Goede

Napoleon
De foto van Austerlitz is trouwens heel actueel. Enkele weken geleden vierde het monument zijn tweehonderd jarige bestaan. In 1804 liet generaal Marmont de piramide bouwen als eerbetoon aan zijn vriend en voorbeeld Napoleon Bonaparte. Overigens schrijven we tegenwoordig “piramide” in plaats van het ouderwetse “pyramide”. Ook de taal ontwikkelt zich constant. Van de piramide van 1804 is weinig overgebleven. Van oorsprong was het een aarden piramide met daarop een houten obelisk van 13 meter. Na het vertrek van de Franse troepen begon het monument al snel in verval te geraken. In 1808 verdween de houten obelisk dan ook en pas in 1894 werd er een stenen obelisk op de piramide geplaatst.

Schoolreisjes
In het begin van de twintigste eeuw begon de “Pyramide van Austerlitz” zijn carrière als grote trekpleister voor schoolreisjes, dagtripjes voor de ouden-van-dagen en andere groepsreizen. Er is tenslotte een tijd geweest dat een ééndaagse trip het hoogtepunt van het jaar vormde. Vele duizenden kinderen uit Amsterdam en Utrecht zullen in de loop van de jaren de piramide beklommen hebben. In 1910 is het zo druk geworden bij de piramide dat er een houten gebouwtje voor de kaartverkoop bij de entree gebouwd wordt. In de afgelopen periode is de piramide met het gehele bos erom heen opnieuw gerenoveerd en is de piramide met de obelisk erop weer goed zichtbaar geworden. Maar het zal nu niet echt meer een trekpleister voor schoolreisjes zijn. Nu zullen vele bezoekers de piramide opnieuw bezoeken als herinnering aan de schoolreisjes van vroeger.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.