Een kijkje op de Kerkbuurt - 10/8/2005

Een van de meest herkenbare plekjes in Oostzaan, gelegen in het centrum van het dorp. Een plekje met een geweldige historie en een schat aan verhalen.
De Oudheidkamer Oostzaan verneemt ze graag en vertelt ze door.

Het "oude" postkantoor op Kerkbuurt 25.
Laten we maar zeggen in betere tijden of andere tijden, misschien wel "dorpse" tijden. Zelfs de telefooncel schijnt zich te willen voegen in het groene hart van ons dorp. Het mocht niet zo blijven, alle inspanningen ten spijt hebben we nu een foeilelijke vierkante gevel, met daarachter een verscholen zeer Oostzaanse gebroken kap? En iedereen wijst weer naar iedereen, want de "instanties" schamen zich er blijkbaar allemaal voor.

Kerkbuurt 23 sneuvelt jammerlijk, geen gemaar, zonder protest, stilletjes glipt het heen, eensklaps.
Kerkbuurt 25 is een andere zaak, dat heeft smoel, ja zelfs "wenkbrauwen", ook het beestenspul bemoeit zich ermee, ONS huis en ONS nest: AFBLIJVEN!!!, anders vliegen we naar de rechter; het wordt dus nog even, tijdelijk en gedeeltelijk, gered door de zwaluwen.



Kijk nog maar even goed, het einde is nu echt definitief in zicht.
Sinds dit pand postkantoor werd, zal menig Oostzaners het van binnen hebben gezien.
Maar ooit was het ook het huis van de hoofdmeester van de Kerkbuurtschool, wie toen op de koffie kwam, had het zwaarder.


Wie dit mooi vindt, mag het zeggen. De architect wel, maar of dat nou het criterium moet zijn? Aanzicht nieuwe voorzijde linkerdeel, au, au, au, wie verlost ons dan toch van dit geveltje? Nou geveltje, zeg maar GEVEL. Grof van snit en en ver van ons bed. Naast de reproductie van Kerkbuurt 25 verrees een vierkant BLOK. Het past niet in onze beleving en lijkt zonder doel ervoor gezet. "Het hep ook niks te houwe", want het dak erachter heeft een andere vormgeving. Tenzij het doel de persoonlijke beleving van de architect is, maar die woont hier waarschijnlijk niet en hoeft er dus ook niet alle dagen tegenaan te kijken. Wilde hij een trend zetten voor het nieuwe centrum? We mogen hopen van niet, want wie hier voorbij komt, verbijt zijn verdriet. Zonder afbreuk te doen aan de woning kan het nog goedkomen. De zaag erin, op de schop met die gevel. We willen die gebroken kap, OOK AAN DE VOORKANT.

Genoeg getreurd, we gaan over naar de Kerkbuurt 27-29. Naar het zich laat aanzien wordt daar zorgvuldiger mee omgesprongen. Maar laten we niet te vroeg juichen. Ook de naastliggende panden hebben de volle aandacht gekregen, misschien met iets te veel accent op nummer 25. En toen bleek het venijn deze keer niet in de staart, maar in nummer 23 te zitten.

Een zéér prominent gebouw van ons dorp staat op de Kerkbuurt 27-29. Ooit het statige woonhuis van de welvarende Oostzaanse familie Brat. Zeer waarschijnlijk gebouwd in 1761 in opdracht van Pieter Claas, fabricant. Zijn weduwe, Trijntje Hendriks Gloeijsteen, zijn kinderen, later ook neven genoten nog ruim een eeuw van dit schitterende pand. Pas in 1872 ging het familiebezit over in handen van een andere familie, maar het pand behield zijn status, nu bewoond door een secretaris, later burgemeester, van Oostzaan.

Noch de burgemeester Abele v d Wijk, noch zijn weduwe Aukje Lemei hebben meegemaakt dat een bootje tot de deur kon varen.
Het is 1916 en de dijken hebben het begeven. Kerkbuurt 27-29 wordt dan bewoond door Klaas Busch, koopman, Elisabeth Jonkhart en hun gezin.
Rechts zien we slagerij Onrust met daarnaast bakkerij Schoordijk. Het grote pand links is Kerkbuurt 27-29.

Zelfde periode, maar aanmerkelijk dichter bij. Natuurlijk was deze watersnood voor vele fotografen een uitstekende gelegenheid om zich te buiten te doen aan hun vak of hobby.
De oudheidkamer prijst zich gelukkig in het trotse bezit te zijn van talrijke originele opnamen van de hand van een locale hobbyist: Muus Kalf. Hij had een tuinderij op het Zuideinde en fotografeerde aan het eind van 19e eeuw en begin 20e eeuw menig Oostzaans tafreel. Maar deze gelegenheid was natuurlijk ook voor hem zo uniek dat hij nauwelijks kon stoppen. Wie de twee dames zijn, die op de foto hierboven poseren, bij de voordeur is niet met zekerheid te zeggen, maar op grond van het uiterlijk zou dat best Mevr Busch - Jonkhart kunnen zijn, zij was ten tijde van de watersnood 58 jaar oud.
Nog dichterbij kunnen we 'en detail' de rijkdom van dit pand aflezen aan de voordeur. Niet dat die vaak gebruikt werd. Het was nou eenmaal in Oostzaan een goede gewoonte om "achterom" te gaan en dat gold ook voor voorname panden.

Ook de familie Busch heeft het pand uit eindelijk weer van de hand gedaan en op onderstaand winters tafreel zien we naast diezelfde voordeur nu een paneel met de naam van accountantskantoor van Ruiven.
In 1946 hadden de erfgenamen van Klaas Busch het perceel overgedaan aan J L W van Ruiven, die er kantoor hield voor administraties en makelaardij, maar ook verwierf hij het spaaragentschap van de Middenstandsbank.


In 1978 nam de firma Foederer er zijn intrek. Tijdens de verbouwing die plaats vond na deze overname kwam de schildering uit 1761 te voorschijn. En we kunnen duidelijk zien dat de grandeur van dit pand nog niets heeft ingeboet.

In 2004 geeft het gebouw opnieuw geheimen prijs.
De firma Foederer heeft dan zijn kantoor verplaatst naar Kerkbuurt 25, het totaal opnieuw gebouwde voormalig postkantoor. De nieuwe eigenaren van Kerkbuurt 27-29 worden tijdens hun verbouwing/restauratie verrast door deze ontdekking.