061130 - Historisch Bekeken (55-2)

Gastarbeider in eigen land (vervolg)

Herstellen

Bij de gebreide kledingstukken ging het nog gemakkelijker. Als een trui of vest te klein was geworden, dan werd het breiwerk weer uitgehaald en kon er een nieuwe trui gebreid worden. Weggooien was tenslotte zonde. Zelfs aan het einde van het bestaan leverde textiel nog wat op. De voddenboer die met enige regelmaat met zijn bakfiets door de straat reed, betaalde dan nog een gering bedrag voor bruikbare kleding. ‘Vodden, vodden, wie heeft er nog vodden’ riep de brave man constant tijdens zijn ritten, tot groot genoegen van de kinderen die op straat speelden. ‘Wat heb je aan je lijf’ riepen we dan en de voddenboer antwoordde onverstoord met zijn standaard tekst: ‘vodden, vodden, wie heeft er nog vodden’.

Veerunster
Toch heeft de voddenboer niet alleen met zijn geroep indruk op mij gemaakt. Ook zie ik zijn mooie koperen veerunster nog zo voor mij. De vodden die hij kocht, werden in een juten zak gedaan en daarna met de koperen unster gewogen. Zo kon hij per ons zijn koopwaren aanschaffen. Een deel van de kleding zal ongetwijfeld opgelapt zijn zodat het opnieuw gedragen kon worden. Een ander deel van de vodden verdween echter in de industrie om als grondstof voor papier en andere materialen dienst te doen. De voddenboer is tegenwoordig uit het straatbeeld verdwenen. Wel floreren de winkels in tweedehands goederen in deze tijd van regressie. Mijn sokken belanden nu in de vuilnisbak als de eerste knollen ontstaan, want de stopnaalden en het stopwol zijn beland in het museum. En er is niemand meer die zo goed kan stoppen als mijn oma.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

061129 - Historisch Bekeken (55-1)

Gastarbeider in eigen land

Mijn oma kwam in het begin van de twintigste eeuw als gastarbeidster vanuit Friesland naar het westen. Als dochter van een keuterboertje was er weinig toekomst in Zuidoost-Friesland, het armere deel van die provincie. Als jong meisje kon zij terecht bij welgestelde Hollanders, eerst in Gouda en later in de Zaanstreek. Maar het huwelijk met mijn opa noodzaakte haar de werkzaamheden als dienstbode te staken. Trouwen betekende in die tijd bijna automatisch het ontslag voor een vrouw. Om toch voor extra inkomsten te zorgen, werd oma dan ook wasvrouw. Nadat de was bij de klanten was opgehaald, werd deze geboend op het wasbord en gekookt in een ketel op het fornuis. Met de Singer naaimachine konden daarna de eventuele beschadigingen gerepareerd worden. Maar, in mijn beleving, was mijn oma vooral een kunstenaar in sokken stoppen en breien. Tot op hoge leeftijd zat zij in haar hoge boerenknopjesstoel terwijl de breipennen lustig tikten, haar grijze haar in een knotje op haar achterhoofd en een ziekenfondsbrilletje op haar neus.

Herstellen
Tegenwoordig maken we ons druk over de import van kleding vanuit China, maar vroeger maakten vele mensen hun kleding zelf. En als er toch kledingstukken aangekocht werden, dan werden deze soms generaties lang gedragen. Een slijtplek op de knieën of op de ellebogen kon gemakkelijk met een lapje afgedekt worden. Werd een broek of rok te kort, dan werd er gewoon aan de onderzijde een stuk aangezet. (wordt vervolgd)

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

061128 - onder hoogspanning

HerinneRing 07855

Sinds de voltage van de hoogspanningskabels meer dan verdubbeld zijn, regelt het klachten bij de gemeente en heeft er inmiddels ook onderzoek plaats gevonden door TenneT en de GGD. De antwoorden uit deze hoek waren echter zo onbevredigend dat de wethouder inmiddels een ultimatum heeft gesteld: "Hom of kuit per 27 november 2006".
Enig historisch onderzoek had al licht kunnen laten schijnen, zelfs vóór de verhoging van de voltage was de slechte invloed al merkbaar. Toen was het de auto, nu ligt dat wel iets ernstiger n.l. de gezondheid van onze kinderen.

061127 - tussendoortje

HerinneRing 05767

Even een vraagje van uit het publiek:
Op de achtergevel van wat nog over is van de Kerkbuurtschool bevindt zich deze gevelsteen, voorstellende een kind met vlag.
Wie kan hierover meer uitleg geven? Wanneer? Waarom? Hoezo? enz, enz

061126 - melk inspireert

HerinneRing 07726

Blijkbaar inspireert ons laatste boekwerk over de Oostzaanse melk. Van alle kanten blijven foto's, documenten en verhalen over melk ons toestromen. Wie had nu kunnen denken dat zelfs de voormalige directrice van de Lishof, Maria Heeren, het melken meester was. Ze had zelfs een heus diploma.

061125 - Sint

HerinneRing 07662

Zuiderschool in oorlogstijd
Nou komt de Sint meestal in donkere dagen, maar van deze foto uit 1940 verbaast het me dat ie niet helemaal zwart is.
Achter de baard zit niemand minder dan Jan de Boer, de gemeentesecretaris, hij bezoekt de kleuterklas van juffrouw Tine Oudewortel, van de kleuters zijn bekend: achter met strik Lenie Jansen, links voor Ivo D de Jong en Suze Hartwich.

Ook dook er nog een filmpje op uit 1992: de intocht op het kerkplein; u kunt het hier downloaden (1,8 Mb !!)

061124 - recensie (dl 02)

HerinneRing 061124

(vervolg van gisteren)

Amsterdamse Branie, Oostzaanse Melk

Het derde boek uit de reeks Historische Uitgaven Oostzaan

ISBN 90.808060.4.8€ 14,95 (in Nederland incl verzendkosten) te bestellen bij bestellingen@vpcconsult.nl

Donateurs die hun boek komen afhalen aan de Leliestraat betalen € 9,95

061123 - recensie (dl 01)

HerinneRing 061123

In de pers is ruimschoots aandacht besteed aan onze jongste uitgave. Zowel op de radio, tv als in de (regionale) drukpers.

Voor een groter (leesbaar) formaat, klik op het artikel

061122 - stem advies

HerinneRing 06105

Nee, natuurlijk niet een advies voor een partij, dat kunt zelf het beste doen.
Wel wil ik u oproepen om te gaan stemmen. Dat recht hebben we verworven en niet altijd zonder slag of stoot. Onze geschiedenis leert dat we eerst helemaal niets te zeggen hadden, niemand niet. De monarch, despoot, dictator deed wat ie wilde: "De staat, dat ben ik".
Voorzichtig gaat de adel zich ermee bemoeien, vervolgens de mannen en uiteindelijk ook de vrouwen, kortom het volk. Dat zijn wij dus en dat is een groot goed.

Uitslag Tweede Kamer-verkiezingen in De Greep
Woensdag 22 november staat in het teken van de Tweede Kamer-verkiezingen.
Als u benieuwd bent naar de uitslag kunt u 's avonds vanaf 20.45 uur terecht in De Greep.
Daar presenteert burgemeester Möhlmann de verkiezingsuitslag voor Oostzaan.
Daarnaast kunt u de landelijke ontwikkelingen op groot scherm volgen.

061121 - paarden melk

HerinneRing 05790

G de Dood bezorgde zijn melk per paard en wagen in Amsterdam-Noord

061120 - duw melk

HerinneRing 00377

Zo vader, zo zoon. Een begrip dat in de loop der tijd wel enigszins heeft ingeboet. Vanzelfsprekend haast vroeger dat de kinderen een onderdeel vormden van de nering van pa (of moe). We zien hier Jan Derlagen met zijn zoons Wim en Klaas bij de handkar vol met bussen melk. Vader Derlagen heeft de overbekende maatbeker in de hand, waarmee de melk uit de bussen in de pannetjes of melkkokers van de klanten werd geschept. We weten ook dat dit plaatje op de Kerkstraat werd geschoten. Rest nog de vraag of iemand ons kan helpen aan het juiste nummer daar en eventueel het jaartal? We zijn benieuwd.

061119 - Historisch Bekeken (53-2)

Modern machinaal melken
(vervolg van gister)

Herenboer
Mijn voorvader mag met zijn vijf koeien zondermeer een keuterboer genoemd worden. Mijn schoonvader molk vroeger met de machine ongeveer 25 tot 30 koeien en daarmee was het een flink bedrijf. Ook de boerderij, met een dubbel vierkant, paste bij het bedrijf van een herenboer. In een stolpboerderij vormt het middenstuk, het vierkant, de opslagplaats voor het hooi. De koeien staan in de winter rondom het vierkant en krijgen dan het hooi uit het vierkant gevoerd. Een stolpboerderij met een dubbel vierkant kon dan ook tweemaal zoveel hooi bevatten en in de wintermaanden konden daardoor ook tweemaal zoveel koeien gevoerd worden. Zonder machines waren er zeker drie of vier knechten noodzakelijk om het bedrijf te runnen. Maar met melkmachine en tractor was één knecht meer dan voldoende.

Gesleep
Die moderne melkmachine van vroeger bestond uit een vacuümpomp, een staande ketel waarin de melk werd opgevangen en een melkklauw met de tepelhouders. Het was altijd een heel gesleep met ketels en melkbussen. Maar tijden veranderen en het gesleep is een stuk minder geworden. Vroeger stonden de koeien in de stal vast en mocht de boer en zijn knecht het werk doen. Nu lopen de koeien los en kunnen ze zelf naar de melkstal lopen. Via de vaste melkinstallatie loopt de melk rechtstreeks in de melktank die enkele keren per week met de tankwagen wordt geleegd. De melkbussen zijn ook verdwenen en in sommige melkstallen is zelfs de melker in rook opgegaan. De melkrobot heeft dan het werk van de melkmachine en de melker overgenomen. De koeien heten ook geen Jacoba 23 of Trees 16 meer. Ze zijn vooral te herkennen aan het zendertje om hun nek en de enorm grote gele nummerplaten in hun oren. Het zendertje stuurt de melkrobot en de voederautomaat aan en daardoor kan een moderne boer nu vooral achter zijn computer blijven zitten. Zo kan hij zien welke koeien er al gemolken zijn en hoeveel melk zij gegeven hebben. Maar toch blijft melk een heerlijk natuurproduct, alleen met wat minder natuur dan vroeger.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

061118 - Historisch Bekeken (53-1)

Modern machinaal melken

Enige tijd geleden waren mijn schoonouders vijftig jaar getrouwd en dat was voor de familie aanleiding eens in de schoenendozen met oude foto’s te duiken. De bovenstaande foto was daarbij een van de vondsten: mijn schoonvader zittend onder de koeien. Hij was een van de eersten in de regio die een melkmachine en een tractor aanschafte en daardoor kon hij op een moderne manier machinaal melken. Zo voltrok ook op de boerderij de mechanisatie en werden de knechten door machines vervangen.

Keuterboer
Ook een van mijn eigen voorvaderen van vaders kant had aan het eind van de negentiende eeuw een klein boerenbedrijf. Hij molk ongeveer vijf koeien en meer was eigenlijk voor een eenmansbedrijf ook niet mogelijk. Koeien moeten nu eenmaal gemolken worden en met de hand melken neemt flink wat tijd en kracht in beslag. Een goede melker kon vijf tot tien koeien op deze manier melken. Nu zou dat niet meer lukken omdat de huidige koeien veel meer melk geven en daarnaast zijn zij niet meer gewend aan het handmelken. Vroeger bleef een goede melkkoe stilstaan als zij gemolken werd. Ook als een kalf bij zijn moeder drinkt, blijft de koe tenslotte stilstaan. Maar helaas zijn er ook genoeg vervelende koeien die beginnen te trappen onder het melken. De oplossing was dan de spanriem of het spantouw waarmee de achterpoten vastgebonden werden (vervolg morgen)

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

061117 - sjouw melk

HerinneRing 02174

Legendarisch melkmeisje uit Oostzaan, ze zal een jaar of zeventien geweest zijn toen ze alle dagen in Amsterdam melk ventte met twee emmers aan het juk trap op trap af, brug op brug af. Klasina Lust, later getrouwd met schoenmaker Eijdenberg. Maar ze verdiende er behoorlijk mee, f 1,75 per week. Met de Oostzaner boot ging ze heen en weer.

061116 - straal melk

HerinneRing 05322

Wat je noemt, een krachtige straal, "het skeum loopt temet over de rand".

061115 - dijk melken

HerinneRing 04552

061114 - Goed Melken

HerinneRing k00276

Zo, we hebben de lauweren, waar we op wilden gaan zitten, definitief weer in de kast opgeborgen, want zelden hebben we het zo druk gehad als na de publicatie van ons laatste boek.
Het houdt niet op en we hebben de inrichting van het pand aan de Leliestraat voorlopig ook maar aangepast aan de grote hoeveelheid enthousiaste binnenlopers.
Geïnspireerd door wat er allemaal in deze laatste Historische Uitgave Oostzaan over Amsterdamse branie en Oostzaanse melk te lezen is, werd ons dit krantenbericht uit de dertiger jaren gebracht.
Als u op het plaatje klikt, kunt u er in vergrootte vorm ook in meelezen. Het verleden komt naar ons toe :)

061113 - uit de hoogte

HerinneRing 061113

Min of meer dezelfde plek, maar een totaal ander standpunt. Duidelijk te zien is hier nog een "oude" hangplek, maar zo werd dat vroeger niet genoemd. Toen heette dat nog beursen.

061112 - altijd wat

HerinneRing 07652

Wat is hier nu nog te vragen?
Heel duidelijk zien we de Kerkbuurt met op de achtergrond het gemeentehuis. De foto is gemaakt rond 1925 en hier kuiert Pieter Janszoon Onrust (1849-1933) richting het Zuideinde.
Mij intrigeert het pakje dat hij onder de linkerarm draagt.
Op deze afbeelding is Piet al ruim 75 jaar oud, hij zal toch niet zijn "stikkesak" bij zich hebben?

061111 - kalkputten

HerinneRing 07669

Het een brengt 't ander, lijkt het wel. Zo komen foto en object in directe verbinding.
Links het laatste eiernetje, ongebruikt, en met de hand gemaakt door Trijntje Goede *1890 aan het eind van de dertiger jaren als huisvlijt. Rechts een dergelijk net in gebruik bij het uitscheppen van de eieren uit een kalkput bij de fa Lukken.

061110 - Concordia

HerinneRing 07677

Iemand enig idee waar, wanneer en vooral wie dit zijn, deze vanendragers van Concordia?

061109 - "Goede reis en veel pleizier"

HerinneRing k00279

Wie ooit gedacht had dat de oudheidkamer, nu het laatste wapenfeit afgelopen maandagavond plaatsvond, even tot rust kon komen, had buiten de waard gerekend. De scanner staat roodgloeiend, we komen stoelen te kort, de koffie en thee wordt per container gezet, MAAR wat komt er een mooi spul binnen.

Bejaardentocht augustus 1930


Ziet iemand hier nog bekenden staan?

061108 - decemberfeesten

HerinneRing 061108

Te zien in het hart van het dorp naast het gebouw van Foederer aan de Kerkbuurt
(dat is daar waar u kan pinnen)

061107 - eerste

HerinneRing 061107

Elk boek heeft een eerste exemplaar, dat moet worden uitgereikt. Elk boek heeft ook een onderwerp. Elke film heeft een "hoofdrol"speler. Als dat allemaal samenvalt, zitten 3 generaties Taams'en op de voorste rijen en gaat het eerste boek naar een Taams.

061106 - bommetje vol

HerinneRing 061106

Dat de oudheidkamer Oostzaan ook deze keer weer in de roos heeft geschoten mag blijken uit deze foto's, Excelsior puilde uit van de belangstellenden. We prijzen ons gelukkig met zo'n schare trouwe aanhangers. Met 3, 4 , 5 tegelijk vlogen de nieuwe boekjes weer
"over de toonbank".
We zijn dan ook trots op weer een "snaar" te hebben geraakt en de films, die we met medewerking van onze trouwe fans hebben kunnen laten zien, vormden een mooie omlijsting van deze feestelijke avond. Een en ander was een mooie afsluiting van ons jubileumjaar. We hebben nog voorraad voor wie deze avond verhinderd was, wie met Sint of Saint wil verrassen, kan dus nog terecht op de Leliestraat 1 (indien gesloten op de Ds Nanne Zwiepsingel 10), maar ook via bestellingen@vpcconsult.nl; meer foto's klik hier

061105 - uitzending gemist?

O.V.T. 10:04 - 12:07 (VPRO) Radio 1 vandaag

In het tweede uur van OVT van 11.00 - 12.00 uur:
- Een gesprek met Rob Veenman over zijn maandag te verschijnen boek Amsterdamse Branie, Oostzaanse Melk. Het verhaal over de melkvoorziening van Amsterdam en over de bijzondere rol daarbij van de Oostzaanse veehouders. De melk die zij ’s avonds en ’s ochtends molken, werd vaak lopend of met de hondenkar naar de hoofdstad gebracht en daar langs de deur uitgevent.

De uitzending is alsnog te beluisteren via de site van de VPRO, maar dan moet u nog wel even wachten totdat de opnames van deze ochtend er ook zijn geplaatst (dat duurt even).
Amsterdamse branie, Oostzaanse melk

Wie de presentatie echter live wil mee maken, komt morgenavond gewoon naar het Excelsior gebouw, echter kan niet en aan het eind van die avond kunt u het boek dan ook in handen hebben.

061104 - Branie

HerinneRing 061104

Amsterdamse branie, Oostzaanse melk
Hoe een klein dorp een bijzondere rol speelde bij
de melkvoorziening van een grote stad

Eeuwenlang is melk hét voedingsmiddel geweest voor zuigelingen, zieken en zwakken. Veel jongens en meisjes in de hoofdstad zijn zo met melk en pap groot gegroeid tot echte Amsterdammers, vol branie en bravoure. En veel van die melk werd geleverd door de melkveehouders en melkboeren uit Oostzaan.
In Amsterdamse branie, Oostzaanse melk vertellen we het verhaal over de melkvoorziening van Amsterdam en over de unieke rol daarbij van de Oostzaanse veehouders. De melk die zij ’s avonds en ’s ochtends molken, werd vaak lopend of met de hondenkar naar Amsterdam gebracht en daar uitgevent. De Oostzaners hadden een belangrijke specialiteit: ze waren wintermelkers, want dan kregen ze het meeste voor de melk. Het was allemaal mogelijk door de gunstige ligging ten opzichte van de Zaanstreek. De talrijke olie- en pelmolens en stijfselmakerijen aldaar leverden grote hoeveelheden afval dat als goedkoop veevoer gebruikt kon worden.
Met veel unieke foto’s, persoonlijke verhalen en talrijke illustraties is Amsterdamse branie, Oostzaanse melk een levendig document geworden over de geschiedenis van gewone mensen, over de Oostzaanse melkslijters en veehouders en over de Amsterdamse gebruikers van een bijzonder product: Melk.

ISBN 90.808060.4.8
€ 14,95 (in Nederland incl verzendkosten) te bestellen bij bestellingen@vpcconsult.nl
Donateurs die hun boek komen afhalen aan de Leliestraat betalen € 9,95

011103 - a.s. maandagavond

Oudheidkamer Oostzaan presenteert tijdens komende donateursavond...
alles over Oostzaanse melk en melkboeren

Maandag 6 november a.s. houdt de Oostzaanse Oudheidkamer weer haar halfjaarlijkse donateursavond. De avond wordt gehouden in het gebouw van Fanfare en Tamboerkorps Excelsior, Twiskeweg 101A in Oostzaan. Aanvang: 20.00 uur.
Donateurs van de Oudheidkamer hebben gratis toegang; voor niet-donateurs geldt een toegangsprijs van Eur. 3,- p.p.

Ook deze donateursavond bestaat uit twee gedeelten.
Vóór de pauze wordt het volgende boek uit de serie "Historische Uitgaven" van de Oudheidkamer Oostzaan gepresenteerd, Amsterdamse Branie, Oostzaanse Melk genaamd.
Amsterdamse Branie, Oostzaanse Melk beschrijft in foto's en verhalen het wel en wee van de Oostzaanse veehouders, melkboeren en hun melkwijken in het Amsterdam van weleer. Uiteraard is dit boek te koop tijdens deze donateursavond; het kost Eur. 9,95 voor donateurs en Eur. 14,95 voor niet-donateurs. Ook is het boek vanaf 7 november a.s. in de vrije verkoop verkrijgbaar voor de prijs van Eur. 14,95.

Na de pauze volgt de premiere van de speciaal in opdracht van de Oostzaanse Oudheidkamer vervaardigde film De laatste vaarboeren van Oostzaan.
Wil en Goos Vonk volgden hiervoor een jaar lang de familie Taams uit De Haal en filmden de vele facetten van hun werkzaamheden in en om hun boerenbedrijf.
Jan de Waal smeedde het vele materiaal uiteindelijk tot een vlot lopende, bijzonder informatieve film die het aankijken meer dan waard is.

Natuurlijk bestaat er tijdens deze donateursavond ook de mogelijkheid tot de aanschaf van de overige boekjes uit de Historische serie van de Oudheidkamer en een of meerdere Jollen, het halfjaarlijkse magazine van Stichting Oudheidkamer Oostzaan.

061102 - Compaen

HerinneRing 061102

Nu het weer lijkt te werken, pakken we draad maar even op bij de proefjes uit de laatst verschenen Jol (oktober).

Claes Compaen blijft de gemoederen inspireren en "nieuwe" gegevens worden ons telkenmale weer aangedragen.

Al eeuwen zorgt deze dorpsgenoot voor de nodige beroering en nog velen hopen stiekem dat een toevallige spadesteek zal afketsen op "de schat van Compaen".



Geen monumentendag gaat voorbij zonder dat de bezoekers van de Grote Kerk vragen naar de plaats van het graf van Compaen. Het is dan ook niet vreemd dat onze eerste boek in de reeks Historische Uitgaven Oostzaan aan hem was gewijd. Inmiddels is uit deze serie nummer drie van de persen gerold en zal a.s. maandagavond worden gepresenteerd op de slotavond van dit jubileumjaar.

061101 - zo 't hoort?

HerinneRing Mennistenerf

Nee hoor, het blijft dweilen met de kraan open, werkt het één, dan werkt het ander weer niet. We modderen nog even door.

Maar uiteindelijk lukte dit plaatje dan weer wel.

Wat bijzonder goed lukt, is de inmiddels intensieve samenwerking met dit Zaanse zorgcentrum.

Regelmatig verzorgen ze daar nieuwe vitrines, waarbij de spullen en kennis van de Oudheidkamer Oostzaan wordt gecombineerd met de kennis van de daar verblijvende senioren en het team dat deze taak op zich genomen heeft.

Deze veelal nostalgische objecten worden ook intensief ingezet om (licht) dementerende ouderen volop de gelegenheid te geven zich te uiten over die zaken die in de herinnering zo'n grote rol zijn blijven spelen.