060930 - molen

HerinneRing 07392

En waar mag dit dan wel wezen?

Letterlijk uit een Oostzaanse schoenendoos kwam dit oude fragmentje waarvan we ogenblikkelijk aannemen dat het uit het begin van de vorige eeuw stamt.
Een prachtige molen, zo te zien nog in volle glorie en bedrijfsklaar.
Een kap die wellicht bij kenners nog wel een belletje doet rinkelen, maar mijn kennis schiet hier aardig te kort.
Hij lijkt op een dijk te staan en als ik mij niet ernstig vergis, is aan de rechterzijde een sluisje waar te nemen.
De fotograaf was er zeker niet incognito, want alle ogen zijn gericht op Kwatta.
Men wilde er wel opstaan, die foto, maar dan wel recht kijkend naar het vogeltje.
Leuk voor later en dat is helemaal waar geworden.

Helaas schreef men er niets bij of op en nu is het ons zoekplaatje geworden.
Wie helpt?

060929 - overstroomd

Wegens overweldigende belangstelling geprolongeerd...
Avond rond "De Watersnood van 1916"

Eén van de vele evenementen die de Oostzaanse Oudheidkamer dit jaar in het kader van haar 25-jarig bestaan organiseerde, was een speciale avond rond de Watersnood van 1916.
Deze avond werd gehouden op dinsdag 26 september jl., in Evean/Lishof te Oostzaan.

Zoals wij al enigszins hadden verwacht, was de belangstelling voor de presentatie van Jan de Waal over de Watersnood van 1916 overweldigend. De aanmeldingen stroomden letterlijk binnen. Helaas is de capaciteit van de grote zaal in Evean/Lishof echter beperkt tot ca. honderd personen. Omdat de aanmeldingen dit aantal ver overschreden, heeft het bestuur van de Oudheidkamer besloten een tweede avond te organiseren. Deze zal plaats vinden op maandag 9 oktober a.s., wederom in Evean/Lishof (Lisweg 253 in Oostzaan). Aanvang: 20.00 uur, de zaal is geopend vanaf 19.30 uur.

Voor deze avond zijn nog beperkt plaatsen beschikbaar.
Indien u deze avond wilt bijwonen, neemt u dan even zo snel mogelijk contact op de Oudheidkamer Oostzaan per e-mail (ohk@cvoo.nl).
Maar... VOL= VOL.

060928 - sudderen

HerinneRing o03364

Ik heb het even opgezocht in een kookboek:
Sudderen - Vlees garen op laag vuur of reeds gegaard vlees op laag vuur laten staan.
(Niet dat ik niet wist wat het was, maar je kan ook irritaties laten sudderen en dat bedoel ik hier niet.)
Toch ben ik met die omschrijving niet helemaal gelukkig. Het is te eenvoudig, want sudderen WAS meer. Sudderen was oma. Sudderen was "de hele dag" of althans een groot deel daarvan. Sudderen was het petroliestel. Sudderen was de (bij)keuken en dan met name een hoekje van het aanrecht. Sudderen was een kunst, want wie die truc niet goed knijste, zat al snel met een zwart plafond. Nooit smaakte stoofvlees meer zo goed, alle moderne technieken ten spijt. En dan: die lucht! Dat is een HerinneRing met een hoofdletter.

060927 - Al gezien

HerinneRing 04031

Brengen geluiden of geuren soms herinneringen op gang, beelden hebben wel eens een heel ander effect. Dat heb ik al eens gezien of zoals de Fransen zo prachtig zeggen: Déjà Vue. Het heeft iets extra's, natuurlijk kunnen het gewoon herinneringen zijn aan een moment van vroeger. Heel af en toe is het ook absoluut onmogelijk, want wat je herkent, KAN je helemaal niet herkennen. Je bent er nog nooit geweest of het is van ver vóór jouw tijd. En toch is het vertrouwd, je WEET wat er om de hoek is of over gindse heuvel. Zover ging het in dit geval niet. Ik (her)kende dit beeld gewoon omdat ik al had gezien in het beeldarchief van de oudheidkamer. Maar er lag wel een héél leven tussen. Toen dit plaatje geschoten werd, waren mijn genen aan het beslissen of het een jongetje of een meisje werd, mijn moeder was in blije verwachting.
Nog niet geboren, toch gezien.
Twee keer.

060926 - in een flits

HerinneRing 07380

Heb u dat nou ook?
Je bent ergens met iets heel anders bezig en plotseling is daar die geur. Onmiskenbaar. Herkenbaar. De tijd lijkt te stoppen en wat je op dat moment ook doet, je gedachten dwalen direct naar "dat luchie", het heden staat even stil en het denken schakelt in zijn achteruit.
Beelden van vroeger verschijnen en om het te illustreren:
je waant je weer heel even in de keuken bij oma, waar het vlees al een halve dag staat te pruttelen op een petrolie-stel.
Geluiden lijken ook zo te werken. Hoor ik ergens het klepperen van paardenhoeven, dan komt razend snel de schillenboer met zijn ketje aan me voorbij. Ik MOET ook kijken en als je dan toevallig ook een fototoestel in je handen hebt, dan zie je thuis eigenlijk pas wat er in werkelijkheid aan je voorbij ging: Oostzaan anno 2006.

090625 - over de schouder

HerinneRing 07374

Regelmatig kunnen we constateren dat er druk over onze schouder wordt meegekeken. Dat is goed, dat willen we graag, want we hebben zeker niet alle wijsheden in pacht. We doen ons best, dat wel, maar desondanks gaat er wel eens iets mis. En dan zijn daar steevast onze lezers, ze kijken mee, denken mee, schrijven mee en daardoor kunnen we snel de missertjes herstellen.
Onlangs spraken we over de boerderij gelegen tegenover de Superphosphaatfabriek in de veronderstelling dat in die omgeving de gebouwen A134 t/m A136 zouden hebben gestaan.
Gelukkig komt daar dan een oplettende lezer om de hoek en toont aan dat dat niet mogelijk is, want dat stuk van polder VIII is NIMMER Oostzaans grondgebied geweest. Slechts het noordoostelijk deel waar ik Oostzaans gebied in heb gezet is tot de stippellijn en niet later dan 1921 van Oostzaan geweest. De Kock woonde dus altijd in Amsterdam en dus ook zeker niet ergens in A134 t/m A136.
Dat moet zich hebben bevonden in het gebied bij Zijkanaal H ten zuiden van het al oudere buitendijkse land met de alles zeggende naam "Graan voor Visch".

060924 - oog in oog

HerinneRing 07376

... met de haan van Oostzaan.

Dat zullen we zelden of nooit meer meemaken.
Tijdens de demonstraties van de brandweer afgelopen zaterdag was er een unieke gelegenheid om oog in oog te komen met het haantje op de kerk.
Op 30 meter hoogte kon dit plaatje geschoten worden van de Grote Kerk en het nieuwe gemeentehuis in het centrum van ons dorp.
Gestaag gaat de bouw daarvan naar zijn finale en zo het er nu naar uitziet zullen we vanaf begin 2007 dit gebouw in gebruik nemen.
Even was er schrik in het afgelopen jaar bij een relatief klein brandje op de bovenste verdieping, we hopen oprecht dat de rode haan zich er niet meer mee bemoeit.

060923 - eigen haard

HerinneRing 01775

.... is goud waard

Dat zegt het gezegde, maar het was letterlijk inkomen voor de Oostzaanse vroede vaderen.
In de 17e eeuw inde men belastingen op basis van de "Heerdtsteden" en in 1644 werd een kohier (=register) aangelegd van 1163 haardsteden en schoorstenen. Stoken was natuurlijk belangrijk voor alle huishoudens voor de verwarming in de winter en voor het koken van de dagelijkse kost. Dat zal niet veel soeps zijn geweest, want slechts minder dan de helft, namelijk 498 worden daadwerkelijk aangeslagen.
Daartussen was onder andere een "olijmolen opt'weer", een soort molen of althans een opvolger daarvan, waarvan er ook in de twintigste eeuw nog een dienst deed.

Een sterk staaltje.

060922 - blauw land

Polder VIII

Ooit kende ons dorp een tijd waarbij je, het Zuideind volgend, op de dijk kwam en daar walvissen kon bewonderen, die door Oostzaanse vissers waren gevangen in de noordelijke wateren. Bezuiden die dijk was water, veel water, zout water. Inpoldering maakte daar een eind aan en allengs werd blauw, grauw en vervolgens groen.
Polder VIII is daar een voorbeeld van en het nieuwe grondgebied wordt in 1877 van Oostzaan, om vervolgens in 1921 in de "zakken" van Amsterdam te verdwijnen. Het gebied is dan reeds lang bewoond en uit overlevering kennen we inmiddels de straatnaam Melkweggetje, wellicht nooit officieel maar wel in de volksmond.
Op deze oude kaart zien we Middenweg als naam, gelegen recht tegenover de Superphosphaatfabriek.

Langs deze weg stonden boerderijen, in 1879 waren daar 5 bewoonde huizen met 6 gezinnen, dat liep op tot een maximum van 25 bewoonde huizen in 1909 en loopt dan weer drastisch terug tot 3 in 1920, toendertijd bekend onder A134 t/m A136. Een van deze huizen werd bewoond door Charles Louis de Kock en zijn echtgenote Trijntje Bleeker. De vraag, waar we een antwoord op zoeken voor één van onze lezers is het exacte nummer van hun boerderij.

060921 - Blaauw ter zee

HerinneRing 05425

Traan te Oostzaan. Nee, we plengen ze niet, we koken het. Althans dat deed men enkele eeuwen geleden. Aangenaam was dit niet, want het stonk behoorlijk, vandaar dat de traankokerijen buiten het dorp stonden. Menig Oostzaner verdiende daar zijn ongetwijfeld schamel inkomen en anderen zorgden voor de aanvoer door zich met de walvisvaart bezig te houden.
Grofweg waren er twee keuzen voor wie op zee zijn inkomen wilde verwerven:
Lange reizen gekoppeld aan de handel, VOC, WIC, maar wie zo af en toe ook eens thuis wilde zijn, koos voor haring- of walvisvangst.
Een enkeling oefende dat beroep nog uit tot ver in de twintigste eeuw, maar toen waren de traankokerijen natuurlijk allang verdwenen.
Legendarisch in dit verband is natuurlijk het Nederlandse schip de Willem Barendsz, waarop Arie Blaauw zich hier in 1948 laat vereeuwigen voor een pas gevangen walvis. Hoe het ging in de 16e en 17e eeuw leest u in onze nostalgische Jol.
.... lees verder in de Jol.
Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs. Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060920 - blauw in de lucht

Op een steenworp

Er is weinig voor nodig om je nog even in voorbije eeuwen te wanen. Met deze nazomer- dagen is het heerlijk om de omgeving weer eens vanaf een fietszadel te verkennen. Wie niet de gebaande wegen bewandelt en af en toe eens links- of rechtsaf slaat, omdat je dat nog nooit eerder hebt gedaan, kan ook nu nog voor leuke verrassingen komen te staan.

060919 - stijf in de lucht

De bijenkorf

Een ander artikel van de hand van C M Honig houdt zich bezig met een speciaal middel van bestaan: de stijfselmakerijen.
Dat is tegenwoordig wel even anders geregeld.
Vandaag aan de dag kan het eigelijk niet "zacht" genoeg zijn, het materiaal zelf komt al zo op de markt, vervolgens gebruiken we wasverzachters in het reinigingsproces, toegevoegd of zelfs ingevoegd in het wasmiddel.
Vroeger maakte de stijfsel een wezenlijk onderdeel uit van dit proces, deels om de stof in vorm te houden, deels om snel vuil worden te voorkomen, want elke dag iets schoons aantrekken zat er bij lange na niet in.
Over het proces, de veranderingen, de molens en de nevenindustrieën, de concurrentie tussen tarwe en maïs en de ondergang wordt verhaald in dit prachtige stukje historie.

.... lees verder in de Jol.

Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs. Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060918 - zwetende armoe

Middelen van bestaan

Het viel niet mee om je gezinnetje de kost te geven en zeker niet als dat gezin groot was. Drees moest nog op gang komen en onder andere daardoor waren grote gezinnen nog zeer gebruikelijk, immers veel kinderen konden wellicht later samen dan toch nog voor een redelijke oude dag zorgen. Lamplicht was nog schaars, de dag begon vroeg, de bedstee was warm en knus, hobbies waren van alle tijden.
Toch moesten al die mondjes gevoed worden en daar waren best wel een aantal opties voor.
Wederom een opmerkelijk goed onderbouwd verhaal van Jan de Boer over de middelen van bestaan in vroeger tijden.
.... lees verder in de Jol.

Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs. Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060917 - even tussendoor

Centrumplan

Normaal wordt deze rubriek tijdens mijn vakantie waargenomen, maar door omstandigheden kon dit in september niet. Wel is er op allerlei andere vlakken gedurende deze periode doorgewerkt, het dorp zit nou eenmaal in de kop gebakken.
Als vooruitgeschoven post heeft de oudheidkamer zich gebogen over de inrichting van het nieuwe gebouw aan het kerkplein, dat over enkele maanden zal worden geopend. Dat wij daarbij niet schromen om onze eigen identiteit volledig tot zijn recht te laten komen, zal u niet verbazen.
Links: ons voorstel voor de publiekstribune, hij is weliswaar gebruikt, maar dat komt de kostprijs dan weer ten goede.
We hebben de wensen van de diverse gebruikers van de nieuwe theaterzaal daarbij zo veel mogelijk laten meespelen.
Rechts: met enige trots hebben we ook een orkestbak kunnen traceren, niet helemaal af, maar met enige zelfwerkzaamheid komen we er wel.
Onze voorstellen liggen inmiddels bij de daarvoor bevoegde instantie, want je kan er niet vroeg genoeg bij zijn.
Voor je het weet staat er een traditionele inrichting en zit je voor jaren met de gebakken peren.
Ook de wens van de toneelvereniging om met hoge decors te kunnen opereren, heeft tot resultaten geleid.
Links: Dat STAAT!! Helaas nu nog in Frankrijk, maar inmiddels heeft zich iemand gemeld die een busje ter beschikking wil stellen, dus dat komt wel goed.

060916 - wapengekletter

Het Wapen van Oostzaan

Het Wapen van Oostzaan heeft geen tanden genoeg om het aantal verhalen over haar ontstaan te evenaren.
Ook over de voorwerpen op de tanden zijn vele varianten te vinden: kolen, kazen, penningen, graszoden.
Eigenlijk wel heel leuk, want zo blijft er veel te verhalen en komen oude anekdotes en gebruiken nog eens bij ons langs.
In 1988 kwam er een uitgebreid artikel over de ontstaansgeschiedenis van ons Wapen in de toen alweer 5e Jaargang van de Jol terecht.
Alle toen bekende versies passeerden de revue en het is de vraag welke de juiste is. Even als toen kunnen we er nog steeds geen kaas van maken.
.... lees verder in de Jol.

Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs. Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060915 - diepgravend

Eerst maar eens de grond in

Immers daar vindt men de sporen van het oudste verleden.
En zeg nou zelf, we stellen ons toch zeer zeker op enig moment de vraag: "Wanneer en hoe is het allemaal begonnen?"

Er verschenen dan ook onder andere twee uiterst wetenschappelijk verantwoorde artikelen over Oostzaan in de vroegste periode van haar bestaan.




Al snel had men echter ook oog voor de meer menselijke geschiedenis en Jan de Boer, oud-gemeentesecretaris en dorpshistoricus bij uitstek begon aan een serie artiken over het "gewone" leven.

Middelen van vervoer
.... lees verder in de Jol.

Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs.Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060914 - ontwikkeling

Jaargang 1 - Jol 1

Wie goed kijkt naar de verschijningsdatum van deze Jol zal opmerken dat deze het licht zag in september 1983, twee jaar na de officiële oprichting in 1981 van de Stichting Oudheidkamer Oostzaan. Wie met niets begint, moet nou eenmaal even de tijd krijgen om iets op te bouwen.

Dat er ook aan de layout en aan de mogelijkheden voor het afdrukken van onze Jol in de loop der jaren het een en ander is gebeurd, zal duidelijk zijn als u deze twee "identieke" pagina's vergelijkt.

.... lees verder in de Jol.
Het hele artikel vindt U natuurlijk in de Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs.Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop, een digitale versie is te downloaden voor onze digitale donateurs.

060913 - Hallo

In den beginne

Zo begint het eerste artikel dat we in onze jubileumjol hebben opgenomen.
Het verhaalt over onze eigen historie en hoe het is gekomen, dat ondanks dit moeizame begin de oudheidkamer toch in staat is om dit jaar haar
25- jarig bestaan te vieren.

.... lees verder in de Jol.

Het hele artikel vindt U natuurlijk in deze Jol, die de oudheidkamer dit jaar als extraatje heeft verspreid onder alle donateurs.
Een beperkt aantal van deze Jubileum Jol is te verkrijgen in de losse verkoop en/of als digitale versie te downloaden voor onze digitale donateurs.

060912 - Jubileum Jol september

Speciale Uitgave 2006

Redactioneel
De Stichting Oudheidkamer Oostzaan viert dit jaar feest. Omdat we 25 jaar bestaan, maar ook omdat het goed gaat met de Oudheidkamer. Zo zijn we in
een paar jaar tijd gegroeid van ongeveer tweehonderd donateurs naar bijna zeshonderd. En zoals een beroemd Nederland voetballer ooit zei:
“Ieder voordeel hep ook z’n nadeel”.
Vele malen hebben we ondertussen de vraag gekregen: “hebben jullie nog exemplaren van de oude Jollen?”
Op zich is dat natuurlijk bijzonder leuk dat mensen nog interesse hebben in de oude tijdschriften. Maar helaas hebben we nauwelijks nog oude exemplaren.
En ook daarin stonden heel interessante verhalen over ons dorp.
Als verjaardagscadeautje hebben we daarom een aantal artikelen uit de oude Jollen opnieuw uitgetypt en voorzien van illustraties. Als cadeautje voor allen die de Oudheidkamer een warm hart toedragen. Want zonder u kunnen we niet. Niet als donateur, maar ook niet als schrijver van interessante of leuke verhalen, als gulle gever van foto’s en andere materialen.
En als lezer van De Jol. Want voor u maken wij met veel plezier dit tijdschrift.
De Redactie

060911 - Luijendijkje

Genieten van opgeknapt Luyendijkje

De herinrichtingwerkzaamheden langs het Luyendijkje onder leiding van Landschap Noord-Holland zijn achter de rug. Het nieuwe, ecologische beheer kan beginnen. Om fietsers en wandelaars te laten genieten van het mooie uitzicht is een picknickbankje geplaatst. Donderdag 29 juni neemt Cees Mantel, bestuurder van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, het bankje feestelijk in gebruik.

Parels
Gebieden die in het bezit zijn van waterschappen vormen vaak (potentiële) parels in het landschap. Verfijnd beheer maakt de natuurwaarde van deze terreinen nog groter. Landschap Noord-Holland werkt daarom, samen met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Staatsbosbeheer, aan verbetering van de natuur langs oevers en bermen. Een voorbeeld is het Luyendijkje, een fietspad in de polder Purmerland dat doorloopt tot recreatiegebied Het Twiske.


Sterk verruigd
Het Luyendijkje, eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, ligt tussen extensief beheerde veenweiden en eeuwenoude riet- en graspercelen. “Het gebied was sterk verruigd doordat er werd geklepeld en uitgebaggerd materiaal na het schouwen bleef liggen”, legt Ton van der Lichte van Landschap Noord-Holland uit. “Ons voorstel was om het gebied een nieuwe start te geven en daarna natuurvriendelijk hooi- en rietlandbeheer toe te passen: minder vaak maaien, en maaisel en uitgebaggerd slootmateriaal afvoeren. Loonwerkers hebben onder leiding van LNH de herinrichting uitgevoerd. Onze landschapsonderhoudsploegen gaan vanaf heden een groot deel van het beheer doen met lichte machines die het terrein geen schade toebrengen. Waar dat toe leidt? Ruige begroeiing zal plaatsmaken voor bijvoorbeeld veenmos, zonnedauw en rietorchis in de rietlandjes, meer gevarieerde en kleurrijke bermen, en waardevolle planten als gele lis, grote kattenstaart en watermunt op de oevers. Om het landelijke karakter te benadrukken zijn ijzeren hekken vervangen door typisch Noord-Hollandse houten landhekken.

Stabiel beheer
Inmiddels is bij het Luyendijkje de basis gelegd voor stabiel beheer met maximale kansen voor de natuur. Bijzonder is dat het Hoogheemraadschap de regie van het beheer heeft overgedragen aan Landschap Noord-Holland. De bedoeling is om deze werkwijze uit te breiden naar andere delen van de regio. Via gesprekken en uitleg op locatie zullen eigenaars en beheerders van aanliggende terreinen op de natuurpotentie van hun gebied worden gewezen. Door de samenwerking met eigenaren en beheerders te stimuleren en kennis over te dragen kan het natuurvriendelijke beheer worden voortgezet. Zodat straks nog veel meer mensen kunnen genieten van de natuur en het landschap.

060910 - de eik is gevallen

HerinneRing 04367

Sommige mensen hebben niet alleen een groot postuur, maar zijn van groot postuur. Jan Bindt was zo iemand. Zijn overlijden overstemde het grote wereldnieuws in dit geval, want ook al ben je op vakantie en verstoken van krant, radio en tv, dan geldt dat niet voor het dorpsnieuws dat nog immer op niet geëvenaarde wijze zijn weg weet te vinden naar wie oren heeft om te luisteren. Talloze herinneringen verdringen zich: zijn inzet voor de Polder Oostzaan, zijn voorzitterschap van de oudheidkamer, zijn toewijding om dit of dat "wel even te regelen", ach het zou een te lange reeks worden om hier te vermelden.
Eén herinnering wil ik u echter niet onthouden, want in dat grote lichaam schuilde een klein hartje. Uit zijn eigen mond tekenden we nog maar nauwelijks een jaar geleden en dus 60 jaar na dato het volgende verhaal op: "Bevrijdingsfeest, toen liep er hier een en die zei: "Goed dat ze de Joden weggehaald hebben, maar dat hadden ze met de boeren ook moeten doen". Ik de weg offes en toen lag ie op ze rug in de tuin bij dokter Thorbecke."
Met in zijn achterhoofd Jansie Schuitevoerder, die was weggehaald, verraden voor 7,50 gulden, sloegen bij Jan even de stoppen door. "Nou ja, dat had niet moete gebeure maar ik was zo kwaad, en nog, dat ik hoorde dat ze der weggehaald hebbe en dat ze der dood 'emaakt hebbe."
Jan Bindt, nooit verlegen om woorden en wie het met argumenten van hem wilde winnen, moest van goede huize komen, voelde zich zo machteloos dat hij zich bediende van ZINVOL geweld.
Vanwege het vechten, moest hij zich komen verantwoorden op het gemeentehuis, maar dat liep met een sisser af: "Ik was was zo weer terug, want van Maasdam [agent] wist het. 't Is nog goed offelope, hoor. Nie meer erover prate maar".
En nou is het stil, te stil.
Dag Jan.